Yanvarın 1-dən dövlət müxtəlif kateqoriyaya aid altı minə yaxın vətəndaşın təqaüdünü, müavinətini və əmək haqqını artırıb. Onlar arasında keçmiş hərbiçilər də var. SSRİ-nin Almaniyaya qarşı müharibəsinin veteranlarına ödənişlər artıb (ayda 330 manat, 2022-ci ildə 81 nəfər). Qarabağ müharibələri zamanı yaralanan əlillərin müavinətləri artırılıb. Amma dövlət Qarabağ müharibələrinin əlilliyi olmayan veteranlarını unudub. Bu kateqoriyaya aid vətəndaşlar ayda 30, sonradan 50 manat ölçüsündə veteran təqaüdü alırdılar. 1 aprel 2019-cu ildən etibarən prezidentin fərmanı ilə Qarabağ veteranları üçün 80 manat ölçüsündə prezident təqaüdü təsis edilib. Fərmanda deyilir ki, təqaüd kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə sosial müavinətin əvəzinə verilir.

Amma 2019-cu ildən bütün kommunal xərclər bir neçə dəfə artıb, veteranların pensiyasına əlavə olaraq verilən prezident təqaüdü isə dəyişməyib. Hazırda Azərbaycanda 70 minə yaxın Birinci Qarabağ müharibəsi veteranı yaşayır. Onların bəziləri işləmir, bəziləri xəstədir, ağır müharibə illərində sağlamlıqlarını itiriblər. Azərbaycanda minimum pensiya cəmi 280 manat olduğu üçün bu insanların bəziləri üçün veteran təqaüdü əhəmiyyətli ola bilər.

“Qorqud” Tədqiqat Mərkəzinin rəhbəri, Ehtiyatda Olan Zabitlər Təşkilatının idarə heyətinin üzvü Tərlan Eyvazov Turan-la söhbətində bildirib ki, 80 manat aylıq veteran təqaüdü artan kommunal xərcləri qarşılamır. Bir halda ki, prezidentin fərmanında təqaüd bununla izah olunur.

“Elektrik enerjisi, su, internet, qaz, telefon, nəqliyyat – hamısı çox bahalaşıb. Pensiya islahatı nəticəsində 200 min veteran və müharibə əlili təqaüddən məhrum edilib. Dövlət bundan qənaət etdiyi pulu indi dördüncü əhalinin sosial müdafiəsi paketi kimi qələmə verir.

Hökumət hər şeyin artan qiymətini hesablamalı və veteranlar üçün prezident təqaüdünün yeni ölçüsünü müəyyən etməlidir. Hesab edirəm ki, yeni qiymətlərə adekvat təqaüd ödənilməlidir, yəni artım ən az 50% olmalıdır (ayda 160 manat), deyə T.Eyvazov bildirib.

2019-cu ildə veteran təqaüdlərinin artımı Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin keçmiş əməkdaşı Üzeyir Cəfərovun təşəbbüsü ilə baş verib. O, Turan-la söhbətində bildirib ki, veteran təqaüdləri mütləq artırılmalıdır.

“Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin heç bir rəhbəri müharibədə iştirak etməyib, əvəzində mətbuatda özlərini müvəffəqiyyətlə reklam edirlər. Onlar deyirlər ki, “yəqin ki, gələcəkdə, növbəti sosial islahatlar paketində veteranların ehtiyacları nəzərə alınacaq”. Onlar belə qeyri-ciddi bəyanatla veteranlara qarşı hörmətsizliklərini nümayiş etdirirlər. Onlar yanvarın 1-dən ödənişlərin artırılması haqqında fərmanda adları keçməyən veteranların narazılığını bilirlər. Bir çox digər həll edilməmiş məsələlər var. 2016, 2020 və 2022-ci illərin hərbi hadisələrinin bir çox iştirakçıları müharibə veteranı adı almayıb. Bu, əhalinin ƏƏSMN-yə etimadını daha da azaldır”, deyə o qeyd edib.

Üzeyir Cəfərov veteranların Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi iştirakçılarına ayrılmasını doğru hesab etmir. Bu, böyük nəsil veteranların narazılığına səbəb olur. Bəziləri üçün 50 manatlıq prezident təqaüdü bütün xərcləri qarşılamaq üçün yeganə mənbədir. “Veteran təqaüdünü ayda 160 manata qədər artırmaq doğru olardı”, deyə Ü.Cəfərov qeyd edib ki, “nazirlikdən deyəcəklər ki, veteranlara ödənişləri artırmaq üçün pul yoxdur. Əslində hökumət müharibə iştirakçılarının ədalətli istəyini yerinə yetirmək istəsə, büdcə vəsaiti tapmaq çətin deyil”, deyə o əlavə edib.

Qarabağ müharibəsi veteranı Kamal Əliyevin fikrincə, birinci müharibənin sağ-salamat qayıdan veteranları unudulub. İmtiyaz yoxdur. Ayda 80 manatlıq veteran təqaüdü inflyasiya ilə dəyərsizləşir, veteranların müavinəti indeksləşdirilmir. Veteranlar həddindən artıq bahalı dərmanları əldə etmək haqqında düşünmürlər belə, köhnə yaralarını xalq təbabəti ilə müalicə etməyə çalışırlar.

Kamal Əliyevin təqaüd yaşı yaxınlaşır. Ömrü boyu işləyib, ƏƏSMN-dən ona heç vaxt işləməyənlərin pensiyası kimi, minimum pensiya – ayda 280 manat təyin ediblər. 80 manat prezident təqaüdü ilə birlikdə o, 360 manat alacaq, bu məbləğ heç nəyə çatmır.

“92-94-cü illərin müharibə iştirakçılarına bu nə münasibətdir? O vaxtkı gənclər Ağdamı müdafiə etməsəydi cəbhə Ağcabədidən və Bərdədən daha irəli keçərdi, ermənilər açıq-aşkar Kürün qərb sahilinə çıxıb Azərbaycanı iki hissəyə bölmək tapşırığından bəhs edirdilər. Ölkəmiz sadəcə olaraq yox ola bilərdi. Biz onu bacardığımız kimi qoruduq. Bunu dilə gətirmək və veteranlara “Ağdamın müdafiəsinə görə”, “Kəlbəcərin müdafiəsinə görə”, “Zəngilanın müdafiəsinə görə” və Azərbaycanın digər beş rayonunun müdafiəsinə görə medal vermək baha başa gəlir, əziyyətlidir?

Onlar dövlət tərəfindən unudularaq yaşla bağlı, xəstəlikdən vəfat edirlər. Xalq öz müdafiəçilərinə hörmət edir, amma dövlət üçün biz boz simasız kütləyik. Doğma ölkəmiz ayda 80 manatla bizdən canını qurtardı”, deyə veteran Turan Agentliyinə bildirib.

Agentlik hökumətdə Qarabağ müharibəsi iştirakçılarının problemlərinin müzakirəsində iştirak edən hərbi ekspertlə əlaqə saxlayıb. O, bu mövzuda qapalı müşavirədə iştirak etdiyi və veteran təqaüdünün ölçüsünə yenidən baxılması zərurətindən danışdığı üçün adının açıqlanmamasını xahiş edib.

“Qapalı müşavirədəki çıxışımı mətbuatda təkrar etsəm doğru olmaz. Yalnız onu deyəcəyəm ki, məsələyə baxılacaq, bütün məsələ büdcə vəsaiti məsələsinin həllindədir…”, deyə hərbi ekspert izah edib./turan