Universitetlərdə yeni ixtisasların yaradılması növbəti ildən plan yerlərinin artmasına ciddi təsir göstərəcək bir addım kimi qiymətləndirilə bilər.

Bu barədə sualları cavablayarkən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin rəhbəri Kamran Əsədov deyib.

O qeyd edib ki, bu proses həm ölkənin ali təhsil sisteminin müasirləşdirilməsi, həm də tələbələrin əmək bazarına uyğun sahələrdə təhsil alma imkanlarının genişləndirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

“Lakin bu təsirləri düzgün qiymətləndirmək üçün bir neçə vacib aspekti nəzərdən keçirmək lazımdır.

Yeni ixtisasların yaradılması ilk növbədə tələbə qəbulu prosesində müxtəlifliyin artırılmasına şərait yaradır. Məsələn, texnoloji innovasiyalar, yaşıl enerji, süni intellekt, biotexnologiya, kibertəhlükəsizlik, data analitikası və digər müasir istiqamətlər üzrə təklif edilən ixtisaslar gənclər üçün daha perspektivli seçimlər təqdim edə bilər.

Bu, yalnız tələbə sayını artırmaqla kifayətlənməyəcək, həm də tələbələrin daha keyfiyyətli təhsil almaq və əmək bazarına daha hazırlıqlı kadr kimi daxil olmaq imkanlarını genişləndirəcək. Nəticədə, plan yerlərinin artımı təhsilin daha çox insana əlçatan olmasına xidmət edəcək.

Bununla yanaşı, bu proses müəyyən çətinliklərlə də müşayiət oluna bilər. Yeni ixtisasların yaradılması universitetlərə əlavə infrastruktur və insan resursları tələb edir. Əgər təhsil müəssisələrinin mövcud tədris bazası və kadr potensialı bu genişlənməyə uyğunlaşdırılmazsa, bu, həm tədris keyfiyyətinə, həm də tələbələrin məmnuniyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.

Xüsusilə laboratoriyalar, texniki avadanlıqlar, xüsusi sahələr üzrə müəllimlər və elmi bazanın mövcudluğu yeni ixtisasların uğurlu tətbiqi üçün vacibdir. Universitetlər bu sahədə beynəlxalq təcrübədən yararlanaraq, qabaqcıl ali təhsil modellərini tətbiq etməlidir”, – deyə o bildirib.

K.Əsədov vurğulayıb ki, yeni ixtisasların yaradılması əmək bazarının tələblərinə uyğun şəkildə həyata keçirilməlidir.

“Ölkənin iqtisadi inkişaf strategiyasına uyğun olmayan və ya əmək bazarında kifayət qədər tələb görməyən ixtisasların artırılması həm resurs israfına, həm də məzunların işsizlik probleminin artmasına səbəb ola bilər. Bu baxımdan, universitetlərin işəgötürənlər, iqtisadi sektorun nümayəndələri və müvafiq dövlət qurumları ilə sıx əməkdaşlıq etməsi vacibdir. Əmək bazarının ehtiyacları müntəzəm şəkildə öyrənilməli və yeni ixtisasların formalaşdırılması bu məlumatlar əsasında həyata keçirilməlidir.

Beynəlxalq təcrübəyə nəzər saldıqda, bir çox inkişaf etmiş ölkələrdə yeni ixtisasların yaradılması plan yerlərinin artımına mühüm təsir göstərmişdir. Məsələn, ABŞ-də STEM (elmi-texniki fənlər) istiqamətlərində təhsil yerlərinin artırılması tələbələrin bu sahələrə marağını artırıb və ölkənin innovasiya potensialını gücləndirib.

Eyni zamanda, Finlandiya, Almaniya və Cənubi Koreya kimi ölkələrdə yeni ixtisasların yaradılması yalnız təhsil resurslarının artırılması ilə deyil, həm də təhsil məzmununun daim yenilənməsi və əmək bazarına uyğunlaşdırılması ilə müşayiət olunub.

Azərbaycanda bu dəyişikliklərin müsbət təsirini görmək üçün universitetlərin yeni ixtisaslara uyğun tədris proqramlarını hazırlaması, müasir təhsil texnologiyalarını tətbiq etməsi və tələbələr üçün daha geniş təcrübə imkanları yaratması zəruridir. Bundan başqa, müəllim heyətinin ixtisaslaşmasını artırmaq və onların yeni sahələr üzrə biliklərini təkmilləşdirmək vacibdir. Dövlət səviyyəsində bu sahəyə əlavə maliyyə vəsaitlərinin ayrılması və müasir avadanlıqların alınması təmin edilməlidir.

Yeni ixtisasların yaradılması və plan yerlərinin artırılması yalnız təhsilin kəmiyyət baxımından genişlənməsinə deyil, həm də onun keyfiyyətinin artmasına xidmət etməlidir. Əgər bu proses düzgün planlaşdırılarsa və icra edilərsə, bu, ali təhsil sisteminin gücləndirilməsinə, tələbələrin daha yüksək səviyyədə təhsil almasına və ölkənin ümumi iqtisadi inkişafına mühüm töhfə verəcək. Bu, yalnız növbəti ilin deyil, uzunmüddətli perspektivin də strateji hədəflərindən biri olmalıdır”, – deyə ekspert əlavə edib.