Kazanda qərb siyasəti ilə bağlı olmayan doqquz ölkədən ibarət mühüm beynəlxalq birliyin toplantısı – BRICS sammiti keçirilib.

Rusiya təşkilatın 20 illik tarixində dördüncü dəfə sammitə ev sahibliyi edib. 36 ölkədən 22 dövlət başçısı və BMT-nin baş katibi Antonio Guterreşin iştirakı ilə sammitə start verib. Bu, BRICS-in qlobal arenada artan təsirini və iqtisadi əməkdaşlıqdan daha çox geosiyasi rolunu artırdığını göstərir.

BRICS (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin, Cənubi Afrika Respublikası) iştirakçıları arasında iqtisadi əlaqələrin gücləndirilməsi məqsədilə yaradılıb. Son illərdə təşkilat qlobal Cənub ölkələrinin maraqlarını əks etdirən geopolitik blok kimi qiymətləndirilir. Birinci beşliyə əlavə olaraq, BRICS-ə Misir, İran, BƏƏ və Efiopiya qoşulur. Həmçinin, Belarus, Azərbaycan və Malayziya kimi ölkələr də üzvlük üçün müraciət edib ki, bu da bu platformaya artan marağı göstərir.

Azərbaycan BRICS-lə əməkdaşlığın gücləndirilməsinə çalışır. Azərbaycanın Moskvadakı səfiri Rəhman Mustafayevin sözlərinə görə, bu əməkdaşlıq ölkənin milli maraqlarına uyğundur və ədalətli qlobal düzənin formalaşmasına kömək edir. Rəsmi Bakı BMT-nin beynəlxalq münasibətlərdə mərkəzi koordinasiya orqanı kimi nüfuzunu artırmağın və çoxqütblü dünya ideologiyasını dəstəkləməyin vacibliyini vurğulayır.

BRICS təxminən 35 % quru ərazisini, 45 % dünya əhalisini və 30 % dünya ÜDM-ni əhatə edir. Bu da təşkilatı qlobal iqtisadiyyatda mühüm oyunçu halına gətirir. Bu, həmçinin, Azərbaycan da daxil olmaqla qlobal Cənubda ənənəvi olaraq mühüm rol oynayan ölkələr üçün yeni imkanlar açır.

Beynəlxalq münasibətlərdə baş verən dəyişikliklər, xüsusən də İkinci Dünya müharibəsindən sonra formalaşmış təhlükəsizlik memarlığının dağıdılması fonunda, BRICS alternativ qlobal idarəetmə modelinin inkişafı üçün mühüm platforma halına gəlir.

İran Prezidenti Məsud Pezeşkian BRICS çərçivəsində əməkdaşlığın monopoliya dövrünün sona çatması və Amerikanın totalitarizmindən çıxış yoluna çevriləcəyini bildirib. Bu bəyanat BRICS ölkələrinin daha ədalətli və çoxfunksiyalı beynəlxalq sistemin yaradılmasına yönəldiyini göstərir.

Qeyd etmək lazımdır ki, BRICS-in təsirinin artmasına baxmayaraq, təşkilat hələ də rəsmi nizamnaməyə və ya supranational strukturlara malik deyil. Bu da onun uzunmüddətli davamlılığını sual altına alır.

Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyevin fikrincə, BRICS-lə əməkdaşlığın aktivləşdirilməsinə maraq ölkənin müstəqil xarici siyasətinin məntiqli davamıdır. BRICS-də üzvlük Azərbaycan üçün yeni perspektivlər açacaq, beynəlxalq arenada onun mövqelərini gücləndirəcək və qlobal siyasət məsələlərinə daha balanslı yanaşma təmin edəcək.

“Müasir Azərbaycan yeni çoxqütblü dünya nizamını yaradan qüvvələrin önündədir. Prezident İlham Əliyevin bəyanatları, ən əsası isə fəaliyyəti onun Avropanın “kənarında” kiçik bir ölkənin rəhbəri yox, qlobal səviyyəli güclü siyasətçi olduğunu göstərir. Avropa İttifaqı üzvlərinin bir çox liderləri və yüksək vəzifəli şəxsləri ondan dərs almalıdırlar”.

Bu fikirləri “Cümhuriyət”-ə açıqlamasında rusiyalı politoloq, “PolitRus” informasiya-analitik portalının rəhbəri Vitali Arkov deyib.

V. Arkov hesab edir ki, Azərbaycanın BRICS-lə əməkdaşlığa marağı rəsmi Bakının mütərəqqiliyindən, əsas tendensiyaları və genişmiqyaslı perspektivləri dərk etməsindən xəbər verir:

“Nikol Paşinyan dövründə faktiki olaraq siyasi subyektivliyini itirmiş, Qərbin neokoloniyasına çevrilmiş qonşu Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycan xarici siyasətdə öz milli maraqlarını qoruyur. Vaşinqton və Paris BRICS-i öz maraqları üçün ciddi təhlükə hesab edir. Buna görə də onlar tələb edirlər ki, İrəvan dünyanın ən dinamik inkişaf edən, ən böyük iqtisadiyyatlarının birliyinə qoşulmaq planlarından əl çəksin. Bu, Ermənistan üçün öz gələcəyindən imtinaya bərabərdir”.

Politoloq qeyd edib ki, Azərbaycanın bəyanatı Rusiya və Çin tərəfindən tam dəstəklənir:

“Bu, İlham Əliyevin Vladimir Putin və Si Cinpinq ilə şəxsi görüşləri zamanı məlum olub. Moskva və Pekin Bakını bütün regionda proseslərin dinamikasını təyin edən etibarlı və özünü sübut etmiş tərəfdaş, Cənubi Qafqazın əsl lideri kimi görür. Belə fikirlər var ki, BRICS-i Avropa Birliyi və ya NATO ilə müqayisə etmək olmaz. Bu, qətiyyən düzgün deyil.

Birincisi, bütün bu birliklərin məqsəd və vəzifələri fərqlidir. BRICS-in bərabərhüquqlu və müstəqil bir cəmiyyət olması çox vacibdir. İkincisi, yuxarıda qeyd olunan təşkilatlardan fərqli olaraq, BRICS qlobal təsirini və hörmətini durmadan artırır. Vaşinqtonun zehni və ruhu zəif olan itaətkar marionetləri idarə etmək üçün təyin etdiyi əsl “millətlər həbsxanasına” çevrilən Avropa İttifaqı bütün bunları itirməkdən qorxur”.