Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan sentyabrın 25-də müttəfiqi İlham Əliyevin dəvəti ilə Naxçıvana səfər edəcək. Bu bölgə Bakı və Ankara üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanda daxili siyasi proseslərdə “Naxçıvan klanı”nın təsiri zəiflədikdən sonra Naxçıvanın dövlətçiliyin əsas simvolu kimi əhəmiyyəti nəzərəçarpacaq dərəcədə azalıb. Bununla belə, eksklavla Azərbaycan “nüvəsi” arasındakı maneələrin aradan qaldırılması ideyası, əksinə, getdikcə populyarlaşır.

Bunu rusiyalı ermənipərəst politoloq Sergey Markedonov deyib.

“Postsovet Azərbaycanının əsas problemi olan Qarabağ münaqişəsi həll olunduqca onun populyarlığı artır. Biz bunu İlham Əliyev, Vladimir Putin və Nikol Paşinyanın Üçtərəfli bəyanatəndakı “Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat rabitəsinin təhlükəsizliyi haqqında” bənddən sonra daha dəqiq izləyə bilərik.

Türkiyənin xarici siyasətində Naxçıvan üçün təhlükəsizlik təminatları da xüsusi maddədir. Hələ 1992-ci ilin mayında Türkiyənin o vaxtkı Prezidenti Turqut Özal demişdi: “Naxçıvana qoşun yeridəcəyik. Onlar tərəddüd etmədən göndərilməlidir, əks halda Qarabağda baş verənlər orada da təkrarlana bilər”. O andan etibarən Ankaranın strateji prioritetlərinin formalaşmasında bu və ya digər şəkildə iştirak edən İsmayıl Cem, Əhməd Davudoğlu, Rəcəb Tayyib Ərdoğan Naxçıvanın xüsusi əhəmiyyətindən danışdılar. Bəli, türk ordu birləşmələri muxtar respublikaya göndərilirdi. Allaha şükür ki, müharibə üçün yox, təlimlərə görə göndərilirdi. Bununla belə, artan qlobal turbulentlik şəraitində ən azı hər cür ssenari nəzərdən keçirilə bilər. Ankara və Bakı hərbi qələbələrinin siyasi nəticələrini möhkəmləndirməyə çalışırlar. Mən bu barədə dəfələrlə yazmışam: biz yerli Qarabağ münaqişəsi ilə deyil, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi ilə qarşılaşırıq. Söhbət təkcə konkret regionun statusundan deyil, həm də iki qonşu ölkənin dövlət konfiqurasiyası, onların kimliyindən, Cənubi Qafqaz iyerarxiyasından gedir. Və hekayə Qarabağ məsələsinin bağlanması (daha doğrusu, yenidən formatlanması) ilə bitmir. Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhədinin demarkasiyası və delimitasiyası məsələləri qalır. “Türkiyə Qərbi Azərbaycandan deportasiya edilən azərbaycanlılarla bağlı faktların araşdırılmasına dəstək verməyə hazırdır”. Sitat gətirilən mətn Türkiyənin Bakıdakı səfiri Cahid Bağçının çıxışından bir fraqmentdir (yanvar 2023). Diqqət! Ermənistanın əraziləri Bakıda və Ankarada “Qərbi Azərbaycan” adlanır. Əlbəttə ki, eskalasiya yox, lakin üfüqdə rəqibə müxtəlif təsir alətlərini görmək lazımdır. Akademik və ekspert dairələrimizdə birqütblü diktaturaya qarşı effektiv vasitə kimi dünya siyasətində çoxmərkəzçilik haqqında çoxlu mübahisəli söhbətlər gedir. Hər şey doğrudur, ancaq bu mübahisələrdə yalnız bir mühüm tezisi qaçırılır. Polisentrizm və birqütblülük yaxşı və pis arasında seçim deyil, onlar müxtəlif problem dəstləri arasında seçimdir. Üstəlik, çoxmərkəzçilik uğrunda mübarizə təkcə bizim dünyada və ayrı-ayrı regionlarda Amerika hegemonluğunu zəiflətmək istəyində ifadə olunan “nou-hau” deyil. Bu həm də müxtəlif “orta” və “kiçik” dövlətlərin Rusiya “qəyyumluğu”ndan çıxmaq və özünə alternativ himayədar tapmaq istəyidir. Biz bu gün Soyuq müharibə 2.0 modelində sıxılmış “orta güclərin yüksəlişinin” şahidi oluruq. Onlar Rusiya-Qərb münaqişəsinə “özlərinin” mübarizəsi kimi baxmırlar, onların öz geosiyasi optikası onlar üçün prioritetdir. Həm Türkiyə, həm də İran üçüncü, dördüncü “xüsusi yol” axtarışına nümunədir. Cənubi Qafqazda (eləcə də Orta Asiyada, Ukraynada və başqa yerlərdə) onların Rusiya ilə maraqları tam ehtiyac duyduqları zamanda üst-üstə düşəcək”, – o bildirib.