Qardaş Türkiyədə seçkilərə iki həftə qalıb. Türkiyə Avropa, Yaxın Şərq və Mərkəzi Asiyada geosiyasi uyğunlaşmalarda əsas rol oynadığından dünya ictimaiyyəti onları diqqətlə izləyir. Rusiya mediasında dərc olunan materiallarda vurğulanır ki, bunun fonunda Rusiya prezidenti Vladimir Putin Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana siyasi dəstək ifadə edib. Əvvəlcə Türkiyə seçkilərinə Qərbdə olan marağı və diqqəti analiz edək. İlk növbədə Ukrayna münaqişəsi fonunda Türkiyədə prezident seçkilərinin əhəmiyyəti həmişə olduğu kimi yüksəkdir. Rəcəb Tayyib Ərdoğanın başçılıq etdiyi hazırkı rəhbərlik Qərb/Ukrayna və Rusiya arasında vasitəçilik etməyə çalışır və “taxıl müqaviləsi”ni asanlaşdırır. NATO və ABŞ üçün Türkiyə Yaxın Şərqə bir pəncərə rolunu oynayır. NATO-da ikinci ordu həm də Amerika müttəfiqlərinin döyüş qabiliyyəti baxımından önəmlidir. Bundan əlavə, qlobal qarşıdurma və çoxqütblülük dövründə Vaşinqton və Brüssel Ankaranı Moskva və Pekinin qucağına sıxışdırmaq istəməzdi.

Türkiyə seçkilərinin Rusiya üçün əhəmiyyəti

Rusiya üçün Türkiyə qaz, taxıl və silah alıcısı, eləcə də Rusiyanın nüvə sənayesi üçün bazar kimi önəmlidir. Son beş ildə Rusiya və Türkiyə “Türk axını” qaz kəməri, S-400 hava hücumundan müdafiə sistemlərinin satışı və ilk “Akkuyu” atom elektrik stansiyasının tikintisi kimi mühüm layihələr həyata keçirib. Ukraynada müharibə başlanandan bəri Rusiya ilə Türkiyə arasında iqtisadi və siyasi əlaqələr yeni səviyyəyə yüksəldi. Türkiyə şirkətləri rusiyalı tərəfdaşlarına sanksiyalardan yayınmağa kömək edir və paralel idxal vasitəsilə ölkələr arasında ticarət dövriyyəsini 50 milyard dollara çatdırıb. Türkiyə də Rusiya məhsullarının təkrar ixracında iştirak etməyə hazırdır. Ərdoğan Rusiya prezidenti Vladimir Putinin qaz qovşağı ideyasını dəstəkləyib. Moskva rəhbərliyi türk həmkarlarının ümumi layihələr məsələlərində fəallığını və müstəqilliyini yüksək qiymətləndirir. Ərdoğan Vaşinqtonun təzyiqlərinə və tətbiq etdiyi sanksiyalara baxmayaraq, ölkəsi üçün S-400 alıb. Eyni şey ABŞ-ın da pozmaq istədiyi Akkuyu və Türk axını atom elektrik stansiyalarına aiddir. Hətta qaz kəmərinə qarşı yayınmalar da hazırlanıb.

“Ərdoğan kimi prezident olmasaydı, uğurdan danışmaq çətin olardı”

Nüvə yanacağının tədarükü mərasimində Vladimir Putin Rəcəb Tayyib Ərdoğanın atom elektrik stansiyası layihəsindəki rolunu yüksək qiymətləndirib. “Cənab Ərdoğan nüvə sektorunun yaradılmasına böyük diqqət yetirir. Ərdoğan kimi prezident olmasaydı, uğurdan danışmaq çətin olardı”. Siyasi aspektə gəlincə, Rusiya çoxdan Ukrayna münaqişəsini həll etməyə hazır olduğunu bəyan edib. Ankara 2022-ci ilin martında Ukrayna və Rusiya nümayəndə heyətləri arasında danışıqlar üçün platforma təqdim etdi. Kremlin və Dolmabağçanın böhranı sakitləşdirmək məqsədləri eynidir, baxmayaraq ki, döyüşlərin dayandırılması şərtləri ilə bağlı mövqelər fərqlidir. Türkiyə Ukrayna böhranında neytral qalmağa müvəffəq olur və bu, Qərbin Kremlə qarşı “indulgensiya” və ya “baş yelləmək” kimi şərh edir. Bununla belə, Ərdoğan öz ölkəsinin maraqlarından çıxış edir. Rusiya ilə iş görmək Türkiyə iqtisadiyyatı üçün çox vacibdir. Ankara da Rusiyanın maraqlarına böyük hörmətlə yanaşır. Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun Rusiyanın “taxıl sövdələşməsi”nə dair iddiaları ilə bağlı son açıqlaması burada əlavə təsdiq rolunu oynayır.

Bir məsələni də qeyd etmək yerinə düşər ki, seçkilərdə Ərdoğanın qələbəsi Kreml üçün hava-su kimi gərəkdir. Məsələ ondadır ki, dünya və türk mediasında müxalifətin cəm olduğu “Altılı masa”nı Qərbin layihəsi kimi təqdim edirlər. Rusiya ehtiyat edir ki, Ankarada hakimiyyət dəyişikliyi onun Ukrayna msələsində neytrallığına son qoya və Kremlə qarşı sanksiyalara qoşula bilər. Bu səbəbdən də Kremlin Türkiyə seçkilərinə marağı başadüşüləndir.

Beləliklə, son seçim Türkiyə xalqının və türk seçicisinindir. Təbii ki, Azərbaycan xalqı ona Qarabağ zəfərinin əldə olunmasında əvəzsiz rol oynamış qardaş ölkənin prezidenti Ərdoğanın qələbəsini istəyir. Elə ölkəmizdə keçirilən rəy sorğuları da bunu bir daha təsdiq edib.

Beləliklə, seçkilər nə qədər yaxın olsa, hazırki Türkiyə hakimiyyətinin tək Rusiyanı deyil, əksər ölkələrə uyğun olduğu bir o qədər aydın görünür. Bu, tək Türkiyə üçün deyil, bütövlükdə region üçün önəmli bir məsələdir.