Pakistanın nüvə silahlı ordusu bu ayın sonunda general Qəmər Cavid Bacvanın Ordu Qərargah rəisi vəzifəsində səlahiyyətlərinin başa çatması ilə yeni bir ali mövqe əldə etməyə hazırlaşır.

“Express tribune” yazır ki, bu təyinat Pakistanın kövrək demokratiyasının gələcəyinə, qonşu Hindistanla münasibətlərin yaxşılaşmasına icazə verilib-verilməməsinə mühüm təsir göstərə bilər.

Müstəqillik əldə etdikdən – Hindistanın parçalanmasından və Pakistanın formalaşmasından keçən 75 il ərzində ordu üç dəfə hakimiyyəti ələ keçirib, üç on ildən artıq bir müddət ərzində islam respublikasını birbaşa idarə edib və eyni zamanda Hindistanla üç müharibə aparıb.

Yeni başçı Hindistandakı hindu millətçi hökuməti, Əfqanıstandakı “Taliban” ilə münasibətləri qura və Pakistanın Çinə, yoxsa ABŞ-a daha çox meyl etdiyini müəyyən edə bilər.

2016-cı ildə Pakistan ordusunun Baş Qərargah rəisi təyin olunan ordu generalı Qəmər Cavid Bacva, Çin və ABŞ ilə əlaqələri balanslaşdırmağa çalışıb. İslamabad Pekinə yaxınlaşarkən, Bacva 2021-ci ildə Qərb qüvvələri Əfqanıstandan çıxarıldığı zaman Kabilin boşaldılması zamanı yaxından işlədiyi Vaşinqtonla da münasibətləri əritməyə çalışıb. Bacva iqtisadi məsələlərlə də fəal maraqlanırdı. O, Pakistana maliyyə yardımının təmin edilməsinə kömək edərək, Pekinə və Yaxın Şərqə yüksək səviyyəli səfərlər edib. Baş Qərargah rəisi həmçinin Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə müqavilə bağlamağa kömək etmək üçün Vaşinqtona lobbiçilik edib. Hətta Pakistanın aparıcı sənayeçilərini ordu qərargahına dəvət edərək onları daha çox vergi ödəməyə təşviq edib.

Onun fəaliyyəti dövründə Hindistan və Pakistan (2019-cu ildə) hərbi hava qüvvələri arasında toqquşma baş verib, lakin o, daha yaxşı münasibətlərin tərəfdarı idi və gərginlik yüksəldikdə, məsələn, bu il Hindistan raketinin təsadüfən Pakistan ərazisinə düşməsi zamanı gərginliyin artmasının qarşısını alıb. 2021-ci ilin əvvəlində Bacva, mübahisəli Kəşmir bölgəsində Dehli ilə atəşkəs razılaşmasının bərpasına icazə verib.

Ordu rəisi necə təyin olunur?

Vəzifədən çıxan rəis Baş nazirə seçim etmək üçün ən yüksək rütbəli generalların siyahısını verəcək. Yalnız nadir hallarda bu vəzifə bir milyondan az şəxsi heyəti ilə dünyada altıncı böyük olan ordunun ən yüksək səviyyəli dörd zabitindən kənar birinə ötürülür.

Ordu rəisinin səlahiyyət müddəti üç ildir, lakin onun da müddəti tez-tez uzadılır. Hərbçilərin Bacvanın bu dəfə təqaüdə çıxacağına dair təminatlarına baxmayaraq, Pakistandakı son siyasi və iqtisadi çəkişmələrə görə onun daha bir müddətə qalacağına dair fərziyyələr var idi.

Bacvanın yerinə namizədlər arasında ordu generalı və keçmiş kəşfiyyat rəisi general-leytenant Asim Munir, Ravalpindi korpusunun komandiri Sahir Şəmşad, ordunun Baş Qərargah rəisi Əzhər Abbas və Milli Müdafiə Universitetinin rəisi Nauman Mahmudun adı var.

Niyə qlobal əhəmiyyət kəsb edir?

Pakistanın ordu rəisi şərq sərhədində nüvə silahına malik rəqib Hindistanla münaqişə risklərinin idarə edilməsində, qərb sərhədində Əfqanıstanla potensial qeyri-sabitlik və çəkişmə ilə mübarizədə əsas rol oynayacaq.

Vaşinqton və Pekin də daxil olmaqla bir çox ölkə paytaxtlarının Pakistan ordusu ilə birbaşa əlaqələri var, çünki ölkənin qeyri-sabit qonşuluqdakı strateji yeri və neftlə zəngin körfəzə xidmət edən əsas gəmi yollarına yaxın sahil xətti var.

Etnik Paştun və Bəluc bölgələrində baş verən üsyanlar səbəbindən daxili təhlükəsizlik demək olar ki, daim problemli olub.

Bütün risklərə baxmayaraq, Pakistan və ordusu xaricilərin nüvə silahlarının idarə edilməsi və təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqlarını rədd edib.

Bu təyinat ölkə daxilində niyə vacibdir?

Ordu uzun müddətdir ki, öz üstünlüyünü saxlamaq üçün demokratik prosesləri manipulyasiya etməkdə ittiham olunur. Pakistanın 30 baş nazirindən 19-u seçilsə də, onlardan heç biri 5 illik səlahiyyət müddətini başa vurmayıb.

Bu yaxınlarda keçmişdə siyasətə qarışdığını etiraf edən ordu bir daha müdaxilə etməyəcəyini bildirib. Pakistanın demokratik təkamülü yeni rəhbərin bu öhdəliyə əməl edib-etməməsindən asılı ola bilər.

İmran Xan Baş nazir Şahbaz Şərifi erkən seçkilərdə iştirak etməyə məcbur etmək üçün ölkə boyu etirazlara rəhbərlik edir və bu səbəbdən Pakistan daha bir siyasi qeyri-müəyyənliklə üzləşib.

Pakistan iqtisadi böhrandan sağ çıxmağa və tarixi daşqınlardan qurtulmağa çalışarkən, gələn ordu rəisi potensial olaraq siyasi hərarətin aşağı salınmasında əsas rol oynaya bilər. /azpolitika.info