Rusiya artıq üç aya yaxındır ki, Ukraynada üzücü müharibə aparır və hələ də ciddi bir nailiyyət əldə edə bilmədiyi göz önündədir. Əksinə, görünən odur ki, Ukrayna ciddi müqavimət göstərir və qarşı tərəfi xeyli canlı və hərbi texnika sarıdan itkilər verməyə məcbur edir. Beynəlxalq hərbi təşkilatların apardıqları monitorinqlər də bunu deməyə əsas verir. Məsələn, Sinqapurda yerləşən ISEAS-Yusof İshak İnstitutunun hesabatında Ukrayna münaqişəsinin Cənub-Şərqi Asiyada Rusiyanın müdafiə texnikasının reputasiyasına ciddi ziyan vurduğu iddia edilir.

Hesabat müəlliflərinin gəldiyi nəticələr Rusiya silah ixracatçılarını son dərəcə məyus edir: “Ukraynadakı münaqişə onun müdafiə sənayesinin satışını bərpa etməyi çətinləşdirəcək və Rusiyanın Cənub-Şərqi Asiyaya silah ixracının daha da azalmasına gətirib çıxaracaq”. Bəla, necə deyərlər, gözləmədikləri yerdən gəlib. 2000-2021-ci illər arasında Rusiyanın bölgəyə silah ixracı 10,87 milyard dollar təşkil edib. Vyetnam, Myanma, Malayziya və İndoneziya Rusiyadan hərbi texnika almağa can atıb. Çünki “ucuz, lakin etibarlı” idi. Nəticədə Cənub-Şərqi Asiyada Rusiya silah ixracında birinci yerə çıxıb. Amma birincisi, Azərbaycandakı 44 günlük müharibə və onun nəticəsi Rusiya silahlarının reputasiyasına zərbə vurdu.

“Bəlkə də ucuzdur, amma bir növ çox etibarlı deyil”

“Bəlkə də ucuzdur, amma bir növ çox etibarlı deyil” deyən hərbi ekspertlər danışmağa başladılar və Asiya bazarlarında Rusiya silahlarına maraq azalmağa başladı. Buna baxmayaraq, rus silah alverçiləri reklam üçün səxavətlə pul paylamaqla, lobbiçilərə pul verməklə və ermənilərin sadəcə olaraq mürəkkəb rus modelləri ilə mübarizə aparmağı bilmədikləri barədə şayiələr yaymaqla bu vəziyyəti dayandıra bildilər. Ancaq şübhə toxumu buna baxmayaraq cücərməyə başladı və Rusiyanın Ukraynaya hücumu uğursuz olduqdan sonra səxavətli tumurcuqlar verdi.

Rusiya müdafiə sənayesi Qarabağ müharibəsindən sonra ilk “reputasiya” itkisini verdi

“Rusiya silahlı qüvvələrinin döyüş meydanında aşağı effektivliyi hərbi texnikasının reputasiyasına ciddi ziyan vurub” deyə Cənub-Şərqi Asiyadakı hərbi ekspertlər tərəfindən qoyulmuş diaqnoz belədir. Bu o deməkdir ki, Rusiya silahlarının tədarükü ilə bağlı mövcud müqavilələr başa çatdıqdan sonra yeniləri bağlanmayacaq. Mütəxəssislər bu vəziyyətin daha iki səbəbini qeyd edirlər. Birincisi, ABŞ və müttəfiqləri tərəfindən tətbiq edilən iqtisadi sanksiyalar Rusiya müdafiə şirkətlərinin maliyyə əməliyyatları həyata keçirməsini, o cümlədən xarici müştərilərdən ödənişlərin alınmasını çətinləşdirəcək.

İkincisi və daha da əhəmiyyətlisi Rusiyaya tətbiq edilən ixrac qadağası onun hərbi sənaye sektorunun müasir hərbi texnikanın istehsalı üçün vacib olan qabaqcıl texnologiyalara çıxışını məhdudlaşdıracaq.

Məsələ burasındadır ki, Rusiyanın yüksək texnologiyalı silahları sözün tam mənasında rus silahları deyil – onların mikroelektronika və kompüterlər şəklində əsas komponentləri ABŞ və müttəfiq ölkələrdə istehsal olunur. Məsələn, “Bulava” ballistik raketləri Latviyanın “Alfa” proqram təminatının çiplərindən istifadə edir, Amerikanın “Atmel” və “Altera” çipləri isə Rusiya sualtı qayıqlarının göyərtəsində quraşdırılır.

“Forpost” pilotsuz uşuş aparatını götürək. Onun əksər komponentləri xaricdən alınır.

– Alman “3W-Modellmotoren Weinhold GmbH” şirkətinin 3W-55i tək silindrli mühərriki;

– Amerika şirkətinin “Xilinx” Spartan XC3550 istifadəçi tərəfindən proqramlaşdırıla bilən qapı massivi;

– İrlandiyanın “Tillotson” şirkətindən yanacaq sisteminin elementləri;

– Amerikanın “Antcom” şirkətinin GPS antenası;

– İsveçrə istehsalçısının “MicroEM” naviqasiya modulları;

– Böyük Britaniyanın “Silicon Sensing Systems” şirkəti tərəfindən istehsal edilmiş dinamik ölçü vahidi (DMU02 və ya DMU10 – İHA-nın istehsal ilindən asılı olaraq);

– RF modulu 9XTend 900 MHz, Amerika şirkəti “Digi International” tərəfindən istehsal;

– Koreyanın WIZnet şirkəti tərəfindən istehsal edilmiş iEthernet W5300 şəbəkə nəzarətçisi;

– Amerikanın NVS Technologies AG şirkətinin GNSS qəbuledicisi NV08C-CSM.

Gördüyünüz kimi, burada ruslara məxsus komponentlər praktiki olaraq yalnız gövdə və ikinci dərəcəli elementlərdir. Bənzər bir mənzərə Rusiya aviasiya sənayesinin hərbi məhsullarında, təriflənmiş və həddən artıq təriflənən qırıcılarda və hücum təyyarələrindədir. Cənub-Şərqi Asiya dövlətləri üçün isə Rusiyanın onlarda istifadə edə bilmədiyi ən son texnologiyalar olmadan uçan və sürünən metal qırıntıları yığınına çevrilən Rusiya silahlarını almağın mənası yoxdur. Üstəlik, ən bahalı olmayan Qərb hava və tank əleyhinə müdafiə sistemlərindən istifadə etdikdən sonra zibilliyə çevrilir.

Asiyada silah bazarı onun üçün sürətlə çökür. Beləliklə də, Ukraynaya hərbi müdaxilədən sonra ortaya çıxan daha bir ciddi narahatlıq. Kremli qarşıda çətin sınaqlar gözləyir…