Məhsulların üzərinə xüsusi qeydlər yapışdırılması qadağan olunur: siravi vətəndaşlar narazı qalsalar da, mütəxəssislər fərqli düşünürlər

Bir çox xəstəliklərin müalicəsi üçün pəhrizin diqqətlə seçilməsi vacibdir. Bəzi qidalar zərərli, bəziləri isə faydalı ola bilər. İndi bir çox ərzaq mağazalarında şəkər əvəzediciləri olan şirniyyatlar və müxtəlif pəhriz qidaları ilə dolu rəflər var. Belə bir məhsulu həm də arıqlamağa və ya yaxşı formada saxlamağa kömək edəcəyinə inananlar alır.

Qida bazarında rəqabət böyükdür, buna görə də istehlakçı uğrunda mübarizədə istehsalçılar rəngli qablaşdırma və cazibədar yazılarla fərqlənməyə çalışırlar. Qablaşmanın üzərində “canlı”, “üzvi”, “pəhriz” kimi yazılar xeyirli və perspektivli səslənir. Ancaq heç də bütün pəhriz və müalicəvi adlandırılan məhsullar belə deyil. Nəticədə istehlakçı aldadılır.

Məsələn, Belarusda hələ 2007-ci ildə ölkənin Səhiyyə Nazirliyinin icazəsi olmadan qida qablaşdırmasında “pəhriz” və “müalicəvi” ifadələrinin istifadəsinə qadağa qoyulması qərara alınıb.

Öz növbəsində, “Rospotrebnadzor” pəhriz məhsulları stendlərində yerləşdirilən qida məhsulları üçün müşayiət olunan sənədlərə diqqət yetirməyin zəruriliyini qeyd edir. Rusiyada pəhriz terapevtik və profilaktik qidalanma üçün qida məhsulları ixtisaslaşıb. O, qəbul edilmiş standartlara uyğun olmalıdır və dövlət qeydiyyatına alınmalıdır.

Azərbaycanda da belə məhsullarla məşğul olmaq qərarına gəlinib. Artıq ərzaq məhsullarına “müalicəvi” və “dietik” adı verilməyəcək. Yerli mətbuat Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə istinadən xəbər verir ki, yeni qəbul edilən “Qida təhlükəsizliyi haqqında” qanunda qida məhsullarının etiketlənməsində insan xəstəliklərinin qarşısının alınması, onun müalicəvi xüsusiyyətləri barədə məlumatların verilməsi və ya bu cür təəssürat yaradan ifadələrin işlədilməsi qadağan edilib.

Əməkdaşımız paytaxtdakı bir neçə supermarketi gəzib və “pəhriz” adlanan stendlərdəki mallarla tanışıb. Bəzi satış nöqtələrində sadəcə müəyyən rəflərdə qruplaşdırılıb. Satıcıların sözlərinə görə, bununla bağlı hər hansı dəyişiklik gözlənilmir. Bu rəflərdə qida məhsullarının üzərində “pəhriz” və ya “müalicəvi” yazıları yoxdur, lakin bəzilərinin üzərində göz oxşayan “immunitet” və “çəkiyə nəzarət” yazıları var. Rəflərdə siz şəkərsiz, qlütensiz, soyasız məhsullar tapa bilərsiniz.

Bu stendlərdən məhsul seçən alıcılar yenilik haqqında fikirlərini bölüşüblər. Məsələn, orta yaşlı bir alıcı deyib: “Şəkərli diabet xəstəsiyəm, amma şirniyyatdan tamamilə imtina etmək mənim üçün çətindir. Fruktoza, sorbitol və digər dadlandırıcılarla olan peçenye və şirniyyat seçirəm. Mağazalarda belə məhsulların bir yerdə yığılması çox əlverişlidir, inşallah, hər şey olduğu kimi qalacaq. Ancaq belə stendlər yox olarsa və bütün mağazada lazımi məhsulları axtarmaq lazım gələcəksə, bu, alış-veriş prosesini xeyli çətinləşdirəcək. “Müalicəvi” və “pəhriz” yazılarına gəlincə, mən onları aldığım malların üzərində ya görməmişəm, ya da əhəmiyyət verməmişəm”.

“Ayrı stendlər məhsulların seçilməsini asanlaşdırır. Belə çıxır ki, pəhriz kəsmiyi və pəhriz çörəyi rəflərdən yox olacaq? Mən onları tez-tez alıram və ada diqqət yetirmək mənim üçün daha asandır. Bu cür yeniliklərdənsə, malların tərkibinə nəzarət etsələr, daha yaxşı olardı”, – deyə başqa bir alıcı əsəbi şəkildə bildirib.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyub Hüseynov isə qanunvericiliyə sözügedən dəyişikliyə mənfi yanaşmır. Onun dediyinə görə, əvvəlki qanunda da qida məhsulları ilə bağlı oxşar maddə var: “Amma müvafiq dövlət strukturunun icazəsi ilə məhsula müəyyən ad vermək mümkün idi. Məsələn, onun üzərində ekoloji cəhətdən təmiz olduğu yazılıbsa, o zaman Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi müvafiq sənəd verməli idi. Əgər məhsulun üzərində onun müalicəvi olduğu yazılıbsa, o zaman Səhiyyə Nazirliyi belə bir sənəd verməli idi. Bunun üçün isə lazımi analizlər aparılmalı idi”.

“Yaxşı ki, yeni qanun məhsulları “müalicəvi” və “pəhriz” adlandırmağı qadağan edir. Ədviyyat istehsalçılarından birinin məhsulunun – darçın paketinin üzərində bir etiket var. Orada deyilir ki, darçın 13 xəstəliyi sağaldır. Belə yazılar yolverilməzdir, bu, istehlakçının aldadılmasıdır. Bəzi istehsalçılar mineral su şüşələrində bu suyun bir sıra xəstəlikləri sağaltdığını yazır. Müəyyən xəstəliyi olan insanlar yalnız bir həkim reseptini əsas tutmalıdırlar. Hesab edirəm ki, yeni qanun bu seqmentdəki problemləri aradan qaldıracaq. Bioaktiv qida əlavələrinə (BAD) də nəzarət gücləndiriləcək və bu da müsbət haldır”, – deyə Hüseynov bildirib.

Azərbaycan Diabet Cəmiyyətinin rəhbəri Möminət Ömərova da əsas məsələnin məhsulların üzərindəki etiket deyil, həkim məsləhəti olduğunu düşünür: “Şəkərli diabet xəstələri üçün düzgün və balanslı qidalanma çox vacibdir. Məsələn, əvvəllər deyilirdi ki, şəkərli diabet xəstələri qarabaşaq yarması yeməlidirlər, qara çörəyin onlar üçün faydalı olduğu, ağ çörəyin ziyan olduğu və s. söylənilirdi. İndi isə bu cür kateqoriklikdən tədricən uzaqlaşırlar”.

“Müəyyən bir məhsulda neçə çörək vahidinin olduğunu bilmək və bundan irəli gəlmək vacibdir. Həkimlərin şəkər əvəzediciləri ilə bağlı mövqeyi də birmənalı deyil. Diabetli bir çox insan istənilən miqdarda şəkər əvəzediciləri yeyə biləcəyini düşünür, lakin bu, doğru deyil. Siz çox şey yeyə bilərsiniz, amma qədərini aşmamaq şərti ilə. “Pəhriz” adlanan məhsullar çox vaxt sadəcə kommersiyadır. Amma onlar çox vaxt adi mallardan baha satılır”, – deyə müsahibimiz vurğulayıb.

Öz növbəsində, həkim-endokrinoloq Ülkər Nəzirova söhbətində qeyd edir ki, istehlakçı əsas diqqəti tərkibə yönəltsə, daha düzgün olar, nəinki üzərindəki elana: “Qabın üzərində məhsulun “müalicəvi” və ya “pəhriz” olduğunu yazmağa ehtiyac yoxdur. Qablaşdırmada adətən daha böyük ölçüdə yazırlar ki, məhsulda, məsələn, şəkər və ya qlüten yoxdur. Bununla belə, bütün lazımi məlumatların aydın görünməsi və başa düşülməsi üçün qablaşdırma üzərində daha diqqətlə düşünmək lazımdır, çünki xəstələr arasında görmə problemləri olan çoxlu yaşlı insanlar var. Amma bunun üzərində işləmək marketoloqların işidir”./ayna.az